دوشنبه ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۳ -IranSOS- کاخ مروارید یا همان کاخ شمس تا کمتر از ۱۰ سال پیش مجموعه‌ای زیبا بود که طراحی و معماری منحصر به فردش چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌ساخت، این مجموعه بین سال‌های ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۷ در ۱۱۱ هکتار برای شمس پهلوی خواهر پادشاه وقت که گفته می‌شود از بیماری آسم رنج می‌برده، در منطقه خوش آب و هوای مهرشهر با هزینه‌ای بالغ بر یک میلیون دلار ساخته شد.
به گزارش (ایسنا)، بنای این کاخ شامل فضاهای متعددی از جمله سالن طلایی بار، دفتر کار مخصوص، سالن پذیرایی، سالن سینما، سالن بیلیارد، استخر، آب‌نما، محل نگهداری پرندگان کمیاب و اتاق‌های خواب بوده است و از مهم‌ترین بخش‌های این کاخ می‌توان به اتاق “صدف” اشاره کرد که با تزئیناتی زیبا به شکل صدف ساخته شده بود. گفته می‌شود شمس پهلوی در این کاخ ایرانی – اروپایی پذیرای مهمانان ویژه‌ای از داخل و خارج کشور بوده است.
پس از انقلاب اداره این کاخ برای مدتی به شخصی به نام جعفر شجونی و پس از آن نیز به بنیاد مستضعفان واگذار شد، این مجموعه تا مدت‌ها به عنوان موزه و با نام «مجتمع اردویی تفریحی شهید فهمیده» استفاده می‌شد.
تمام سال‌هایی که از کاخ مروارید به عنوان «مجتمع اردویی تفریحی شهید فهمیده» استفاده می‌شد، هیچ مرمتی در این بنا صورت نگرفت و وضعیت اسفباری پیدا کرد، هرچند این کاخ در سال ۸۲ در فهرست آثار ملی ثبت شد ولی این اتفاق نیز نتوانست تغییری در روند تخریب و نابودی روز به روز این کاخ ایجاد کند.
بسته شدن درهای این کاخ به روی مردم از همین سال باعث شد این بنای تاریخی بیش از پیش به حال خود رها و اداره‌کنندگان آن نسبت به نگهداری آن بی توجه‌تر شوند، غفلت‌های فراوان مسئولین دولت قبل در خصوص این کاخ تا جایی ادامه پیدا کرد که موضوع تغییر کاربری بخشی از اراضی این کاخ و ساخت ۷۵۰۰ واحد مسکونی در این مجموعه به میان آمد که خوشبختانه واکنش شدید مردم و رسانه‌ها موجب شد شورای عالی شهرسازی با این اقدام، مخالفت و در نهایت مصوبه کمیسیون ماده پنج مبنی بر تغییر کاربری اراضی این کاخ ابطال شد.
خبر ابطال این مصوبه نوری در دل دوستداران تاریخ ایران، روشن و آنان را به آینده این کاخ امیدوار ساخت و این امیدواری‌ها ادامه یافت تا بالاخره درچند روز اخیر خبر واگذاری این بنای تاریخی به اداره کل میراث فرهنگی استان منتشر و این میراث ماندگار پس از سالها بی‌مهری در اختیار متولی اصلیش قرارگرفت.
ابوالفضل عبیدی، مدیر کل میراث فرهنگی استان البرز در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا در خصوص واگذاری این کاخ به میراث فرهنگی گفت: ۳۰ هکتار از مجموعه کاخ مروارید بر اساس ابلاغ دادستانی کرج به میراث فرهنگی البرز واگذار شده است.
وی افزود: این مساحت شامل کاخ اصلی، چند بنای اداری و قسمتی از فضای باغ این کاخ بزرگ است. این بنا به شدت آسیب دیده و به مرمت و بازسازی نیاز دارد. بدون شک مرمت و بازسازی این کاخ به صرف زمان، هزینه و اعتبار فراوانی نیاز دارد که تأمین آن از محل اعتبارات استانی امکان پذیر نیست.
عبیدی ادامه داد: در حال حاضر کارشناسان میراث فرهنگی البرز در حال پژوهش و بررسی زمان و اعتبار مورد نیاز برای مرمت‌های اضطراری این کاخ هستند تا بتوانند با انجام این مرمت‌ها از ادامه روند تخریبی این بنای تاریخی جلوگیری کنند.
مدیرکل میراث فرهنگی استان البرز یادآور شد: با برنامه ریزی‌های انجام شده بناست درهای این کاخ درهفته میراث فرهنگی به روی مردم باز شود تا مردم طی این مدت از نزدیک بینند که در طول ۱۰ سال گذشته چه بر سر این بنای تاریخی آمده است.
همچنین کمال کمونه، یکی از معماران این بنای تاریخی نیز در خصوص آسیب وارده به این کاخ به ایسنا گفت: متأسفانه با وجود این‌که حدود چهار دهه از احداث این مجموعه می‌گذرد اما طی این سالها سرعت تخریب این بنای تاریخی بسیار بالا بوده و این امر بسیار تأسف برانگیز است.
وی ادامه داد: شدت آسیب وارده به این کاخ به قدری است که هر بیننده‌ای را شوکه می‌کند. امید است با همت میراث فرهنگی که اخیراً این مجموعه را تحویل گرفته، شاهد بازسازی و درخشش این مجموعه نه تنها در استان البرز بلکه در سطح کشور باشیم.
مسعود سلطانی‌فر، رییس سازمان میراث فرهنگی کشور نیز با اشاره به اهمیت کاخ مروارید به خبرنگار ایسنا گفت: این کاخ یکی از بناهای باقی‌مانده از رژیم طاغوت است که بخشی از تاریخ ایران شاهنشاهی را به خوبی بازگو می‌کند. متأسفانه پس از انقلاب به‌دلیل نبودن ثبات در مدیریت کاخ، آسیب زیادی به این بنا وارد شده است.
وی ادامه داد: این مجموعه آیینه عبرت آموز دوران طاغوت است و درهای آن باید به روی مردم گشوده شود. برای بازسازی این کاخ، ۳۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است.
این مسئول اضافه کرد: متاسفانه مالکیت این کاخ به میراث فرهنگی واگذار نشده و در حال حاضر این نهاد وظیفه حفاظت و نگهداری از این بنا را در شرایط فعلی عهده‌دار شده است. میراث فرهنگی استان البرز باید تا زمان تعیین تکلیف مالکیت این بنا مانع از تخریب و آسیب بیشتر این کاخ شود.
این مسئول تأکید کرد: به دلیل این‌که روند مرمت و بازسازی این بنای تاریخی اقدامی هزینه‌بر و زمان‌بر است تا زمانی‌که وضعیت مالکیت آن به طور کامل مشخص نشده نمی‌توان اعتباری برای مرمت و بازسازی آن تخصیص داد. تخصیص اعتبار جهت مرمت و بازسازی این بنا پیش از تعیین مالکیت به هیچ وجه برای سازمان میراث فرهنگی، توجیه منطقی و اقتصادی نداشته و صرفاً هزینه‌بر است.
سلطانی‌فر گفت: به جز بخش اعظمی از بنا بیش از ۸۰ درصد از تجهیزات و لوازم این کاخ تخریب شده که به هیچ وجه قابل بازسازی نیست. با شرایط فعلی به نظر می‌رسد هزینه مرمت و بازسازی این کاخ تا فاز نهایی کمتر از هزینه احداث اولیه آن نباشد.
معاون رییس جمهور افزود: در حال حاضر مستندسازی این کاخ در دستور کار قرار گرفته تا در صورت واگذاری مالکیت آن به میراث فرهنگی روند مرمت و بازسازی بنا آغاز شود. در این چند روزی که از واگذاری کاخ مروارید به میراث فرهنگی می‌گذرد مرمت‌های ابتدایی شروع شده است و حجم بالایی زباله نیز از این مجموعه تاریخی – فرهنگی تخلیه شده است.
سلطانی‌فر ادامه داد: این کاخ قابلیت آن را دارد که به کاخ موزه تبدیل شود و امید است با واگذاری این مجموعه به میراث فرهنگی طی سه سال این بنا مرمت و بازسازی و در نهایت برای تبدیل به کاخ موزه آماده شود.
مجید سریزدی، معاون عمرانی استاندار البرز در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با تأکید بر حمایت استانداری البرز در خصوص پیگیری حقوقی مالکیت این کاخ توضیح داد: استانداری البرز نسبت به وضعیت کاخ شمس کرج حساس بوده و مسائل مربوط این این بنا را پیگیری می‌کند. جنبه تاریخی و فرهنگی کاخ مروارید از اهمیت بسزایی برخوردار است و همین امر باعث شده بحث تغییرکاربری و فروش این مجموعه به طور کامل منتفی شود.
وی خاطرنشان کرد: این کاخ جز آثار ملی ثبت شده است بنابراین نباید به دید تجاری و اقتصادی به آن نگاه کرد چرا که این مجموعه امانتی است که برای نسل‌های آینده در اختیار ما قرار گرفته است.
سریزدی ادامه داد: نسل‌های بعد با مراجعه به این کاخ به راحتی می‌توانند با بخشی از تاریخ گذشته و سبک زندگی خاندان شاهنشاهی آشنا شوند و علاوه بر این کاخ یکی از ظرفیت‌های گردشگری استان به شمار می‌آید که علاوه بر درآمدزایی می‌تواند برای برخی اشتغال نیز ایجاد کند.
معاون عمرانی استاندار البرز بیان کرد: هر چند در حال حاضر این کاخ به میراث فرهنگی تحویل داده شده اما امید است با مشخص شدن وضعیت مالکیت آن، این مجموعه برای همیشه در مالکیت میراث فرهنگی درآید.
گزارش از المیرا اگیر، خبرنگار ایسنای منطقه البرز