چهارشنبه ۰۲ مهرماه ۱۳۹۳-۲۰۱۴-۰۹-۲۴-IranSOS- با رونمایی از کشفیات یگان حفاظت میراث فرهنگی در شش ماه نخست سال ۹۳ که مشتمل بر ۳۶۰۰ اثر تاریخی بود، این پرسش پیش آمد که ابعاد سوداگری در قاچاق اشیای عتیقه کشور چه اندازه است و این کشفیات، چه میزان از کل محموله‌های قاچاقی است که در این مدت به وسیله قاچاقچیان از کشور خارج شده و در سال‌های اخیر، چه حجم از میراث فرهنگی ایران به اروپا قاچاق شده است؟
به گزارش «تابناک»، «از فروردین‌ماه سال ۹۳، پنج عملیات کشف آثار داشته‌ایم که سه عملیات آن در خیابان دماوند، فرمانیه و خیابان کرمان و در شهریورماه به ترتیب منجر به کشف ۱۴، ۱۸۰۹ و ۲۴۱ اثر تاریخی شد. مهم‌ترین عملیات در تاریخ بیست و پنجم بود که همراه با رئیس پلیس تهران صورت گرفت. در این عملیات یک زن و مرد دستگیر شدند».
این آثار که از دوره‌های هخامنشی، ساسانیان، سلجوقیان، دوره اسلامی و ایلخانی کشف و ضبط شده با رویکرد تازه‌ای ضبط شده و برای نخستین بار کار‌شناسان میراث فرهنگی و آثار تاریخی، پلیس را حین کشف آثار همراهی می‌کردند تا آثار اصیل شناسایی شوند و اثری تاریخی در صحنه نماند. این گونه بود که آمار کشفیات یگان حفاظت میراث فرهنگی با همکاری پلیس امنیت در شش ماه نخست به سه هزار و ۶۰۰ اثر تاریخی از جمله ۸۳۳ سکه منحصربفرد تاریخی رسید.
از کشفیات مهم این عملیات‌ها، پنج تکه گچبری است که بنا به گفته کار‌شناسان متعلق به سیمره است. گفته می‌شود، پنج سال پیش در حفاری‌های نجات بخشی این گچبری‌ها به دست آمده به دلایلی نامعلوم ناپدید شده است. باستان‌شناسان حدس می‌زنند که این گچبری‌ها مربوط به این محوطه باستانی باشد. در میان این اشیا، ظرفی از جیرفت، سفال‌های خاکستری، ظروف مفرغی، نقره و همچنین سکه‌های دوره هخامنشی، ساسانی و اسلامی دیده می‌شود.
در ۹ سال گذشته این برای نخستین بار است که یگان حفاظت میراث فرهنگی تهران درهای خود را به سوی رسانه‌ها باز کرده و از کشفیات انجام شده خبر می‌دهد. این اتفاق نیز به یاری تغییرات رخ داده در رأس این یگان تحقق یافت و رئیس یگان حفاظت میراث فرهنگی از کشفیات سال‌های گذشته خبری ندارد؛ اما اعلام کرد در ماه رمضان به دلیل نبود نیروهای پشتیبانی هر گونه عملیات کشفی متوقف و این مسأله طی نامه‌ای به مراجع مربوطه اعلام شده بود.
یگان حفاظت میراث فرهنگی تهران به دلیل وسعت محوطه‌های تاریخی، آثار، موزه‌ها و همچنین تمرکز بیشتر قاچاقیان برای خرید و فروش اشیای تاریخی در این استان، از مهم‌ترین یگان‌ها به شمار می‌رود؛ اما با وجود این، حسین قسمتی اعلام کرد این یگان نیازمند ابزار لازمی است که پیشتر از استانداری درخواست شده است. این یگان هیچ گونه ردیف بودجه‌ای ندارد و هم‌اکنون در خانه‌ای قدیمی ـ که از املاک سازمان میراث فرهنگی به شمار می‌رود ـ استقرار دارد.
در این میان، پرسش اساسی این است که چند هزار اثر تاریخی در همین مقطع شش ماهه قاچاق شده که ۳۶۰۰ اثر از آن‌ها در تهران کشف شده و همچنین چرا این آثار در عملیات‌هایی در تهران کشف شده و اساساً در مناطق باستانی و یا شهرهای پیرامون، حین یا پس از کشف شناسایی و ضبط نشده است؟ اگر این عملیات‌ها در پایتخت رخ نمی‌داد، چه سرنوشتی برای این چند هزار اثر تاریخی رخ می‌داد و آيا این آثار از کشور خارج می‌شد؟
افزون بر این پرسش‌ها، باید پرسید، این کشفیات، چنددرصد کل محموله‌های قاچاق در شش ماه نخست سال ۹۳ است و چه حجم بزرگی از کشور بیرون شده و یا همچنان در دست قاچاقچیان است؟
علاوه بر این‌ها، یک پرسش بزرگ دیگر نیز مطرح است و آن حجم قاچاق در سال‌های اخیر است. اگر در شش ماه اخیر، ۳۶۰۰ اثر از قاچاقچیان تنها در چند عملیات کشف شده، در یک دهه اخیر چند اثر تاریخی کشف شده و چند هزار اثر باستانی به دست نیامده و از کشور خارج شده است؟ اگر حتی در این زمینه برآورد نیز شود، به چنان اعداد بزرگی برخواهیم خورد که فاجعه‌ای در حوزه میراث فرهنگی را به تصویر می‌کشد؛ فاجعه‌ای که افزون بر تقویت و گسترش یگان حفاظت از میراث فرهنگی به ویژه در اماکن و محوطه‌های تاریخی، به اصلاح قوانین در راستای کاهش انگیزه برای قاچاق حداقل توسط کاشفان مبتدی نیازمند است.