پنج شنبه ۱۷ مهرماه ۱۳۹۳-۲۰۱۴-۱۰-۰۹-IranSOS- حنیف حیدرنژاد: در ایران حد فاصل ژوئن ۲۰۱۳ تا ژوئن ۲۰۱۴ ۸۵۲ نفر اعدام شده اند. احمد شهید گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی در ششمین گزارش خود در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران که در اکتبر ۲۰۱۴ منتشر شده است با اعلام این ارقام تکاندهنده با ارائه یک گرافیک، آمار افزایش یابنده اعدام از سال ۲۰۰۴ تا نیمه اول سال ۲۰۱۴ در ایران را نیز نشان داده است. [۱]
حسن روحانی، رئیس جمهور حکومت اسلامی حاکم بر ایران، در پاسخ به اعتراضات داخلی و بین المللی در مورد نقض حقوق بشر، در سفر اخیر خود به نیویورک در یک نشست مطبوعاتی گفت “مساله حقوق بشر هر کشوری باید مربوط به آن کشور و در چارچوب فرهنگ آن کشور مورد بررسی و بازبینی قرار بگیرد.” [۲]
”نسبی” کردن حقوق بشر و مقید کردن و در “چهار چوب” قرار دادن آن بر اساس “فرهنگ” هر کشور، یعنی مُثله کردن و بی اعتبار نمودن ارزش های تاریخی جهانشمولی که بشریت با درد و رنج و با خون و شکنجه به آنها رسیده و اکنون جنایتکاران حاکم بر ایران به سادگی آن را به سُخره می گیرند.
در حالی که ماشین اعدام در ایران همچنان در هر شهر و محله می کُشد و انسان ها را در ملاء عام به دار می آویزد، و در حالی که هنوز صدها نفر همچون ریحانه جباری، زن جوان ۲۷ ساله ای که ۸ سال از عمر خود را در زندان گذرانده و در نوبت اعدام به گروگان گرفته شده اند، نگاهی می اندازیم به پدیده ی اعدام. روشی جنایتکارانه و غیر انسانی در سلبِ حیات از انسان ها که در طول تاریخ به اَشکال مختلف به اجرا گذاشته شده است.
***
اعدام در لغت به معنی ” نابود کردن” و “نیست کردن” است. ( فرهنگ فارسی عمید)
از طریق اعدام حق زندگی و حیات یک انسان از او گرفته می شود. به عبارت دیگر، اعدام یعنی قتل و جنایت!
چه کسانی اعدام می کنند؟ اهمیت مسئولیت رسمی دولت ها
اجرا در آورندگان اعدام در اساس به دو دسته اساسی تقسیم می شوند:
الف) رژیم و دولت حاکم؛ شامل: ارگانها و نیروهای رسمی وابسته به آن دولت و یا نیروهای شبه نظامی ای که اگر چه ممکن است اسما وابسته به حکومت نباشند، اما رسما از سوی حاکمیت دستشان برای به قتل رساندن دیگران باز می باشد.
ب) نیروهای غیر دولتی که رسما مسئولیتی متوجه آنها نیست. شامل: قبایل و عشیره ها، سکت های مذهبی، باندهای مافیائی و یا سازمان های سیاسی.
در قوانین بین المللی یا منطقه ای، این دولت و قدرت حاکم است که به عنوان طرف رسمی، در مقابل قراردادهای بین المللی طرف حساب و پاسخگو شناخته می شود. اما سازمان های سیاسی یا غیر دولتی نیز از پاسخگوئی و احتمال به محاکمه کشیده شدن معاف نیستند. اما به دلیل همین مسئولیت رسمی و پاسخگوئی مرتبط با آن است که برخی از دولت ها مایل به امضاء “کنوانسيون ضد شکنجه و رفتار يا مجازات خشن، غير انساني يا تحقير کننده” نمی باشند، تا بتوانند با دست بازتر و بدون پاسخگوئی به نهادها یا افکار عمومی جهانی، شکنجه و قتل انسانها در حاکمیت خود را به اجرا بگذارند. این گونه کشورها برای توجیه سیاست خود در این مورد، “ویژه گی های فرهنگی”، “وضعیت خاص امنیتی” یا “شرایط خاص کشور” خود را بهانه ای برای فرار از پایبندی خود به این قرار دادها عنوان می کنند.
برای مثال جمهوری اسلامی حاکم بر ایران از امضاء “کنوانسيون حذف کليه اشکال تبعيض عليه زنان” خودداری می کند و در توجیه رفتار ضد انسانی خود با زنان و مردم ایران پیوسته بر “ویژگی های فرهنگی جامعه ایران” انگشت می گذارد. بدین ترتیب این رژیم منکر جهان شمول بودن حقوق بشر بوده و همانگونه که انسانها را با انواع شیوه های مرگبار شقه شقه می کند، در تلاش است تا حقوق بشر را نیز با پسوندهائی چون ” حقوق بشر اسلامی” و … پاره پاره نماید. به نمونه زیر توجه کنید:
محمد جواد لاریجانی “دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضائیه ایران” «خجالت نمی کشیم حکم سنگسار را اجرا کنیم.
در سال های اخیر انتقاداتی نسبت به نقض حقوق بشر مطرح شده اما آنطور که لاریجانی می گوید “ستاد حقوق بشر” به این خاطر درست نشده بلکه به دنبال آن است که مسائل حقوق بشر را از دیدگاه اسلامی پیگیری کند.
وی گفت: “برخی فکر می کنند چون غربی ها راجع به سنگسار به ما فحش می دهند ما خجالت می کشیم که احکام را اجرا کنیم در صورتی که چنین چیزی نیست اصل فقه شیعه و فقه اهل بیت، فقه خجالت نیست.”
به گفته وی، غربی ها به برخی قوانین اسلامی در ایران انتقاد دارند و معتقدند که باید اجرای آن متوقف شود که نمونه آن مسئله سنگسار است.
دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضائیه در باره انتقادات غربی ها می گوید: غربی ها سنگسار را تنبیه نمی دانند بلکه می گویند این کار شکنجه است و حکم سنگسار با جرم تناسب ندارد، در حالی که “آنها این عمل شنیع را آن قدر بد نمی دانند و می خواهند این تفکر خود را به ما تحمیل کنند.”
یکی از احکام جایگزین سنگسار، حکم اعدام است و لاریجانی می گوید که رجم (سنگسار) پائین تر از اعدام است چون این امکان وجود دارد که فرد بتواند نجات پیدا کند. [به عبارت دیگر فرد باید سپاسگزار هم باشد که حکم سنگسار به او داده اند و نه اعدام!] ولی اگر اعدام را جایگزین کنیم، باز غربی ها می گویند که مجازات متناسب با جرم نیست در حالی که میزان “شنیع بودن زنای محصنه” را با معیارهای خودمان می سنجیم.» [۳]
رژیم حاکم بر ایران، رابطه جنسی آزاد دو انسان با یکدیگر را عملی “شنیع” می داند، اما گرفتن جان آنها و کشتن آنها به شیوه ماقبل قرون وسطی ای را حتی باعث شرم و خجالت خود هم نمی داند. همین یک جمله به خوبی نشان می دهد که تا کجا جان و ارزش انسان در تفکر و ایدئولوژی حاکمان بر ایران، ضد انسانی بوده و اینکه چگونه قدرت حاکم تلاش میکند تا با ارزش گذاری های منفی بر اعمال انسانها، صدور جواز حکم مرگ برای آنها را توجیه پذیر نماید.
چه کسانی اعدام می شوند؟
چهار دسته از انسان ها اساسی ترین قربانیان اعدام را تشکیل می دهند:
الف) مخالفان سیاسی، مخالفان فکری و ایدئولوژیک و عقیدتی، ناراضیان، دگراندیشان
ب) جاسوسان، خائنین به کشور، خبرچینان و همدستان با دشمن، متعرضین به امنیت ملی
ج) مجرمین و محکومین در امور مرتبط با جنایت، آدمکشی، سرقت، تجاوز، آدم فروشی و متعرضین به امنیت عمومی
د) متخلفین و پشت کنندگان و خائنین به ارزشهای قومی و قبلیگی و عشیره ای و گروهی و خانوادگی
هر یک از مفاهیم فوق در هر کشور و نظام و سیستمی می تواند معانی و تفاسیر کاملا متفاوتی داشته باشد. اینکه یک مبارز آزادی خواه از سوی یک رژیم دیکتاتور، تروریست نامیده می شود. اینکه در ایران جوانان مخالف ارزشهای اسلامی، اراذل و اوباش خوانده می شوند. اینکه رفتار مختارانه زنی که مایل به زندگی آزاد و فارغ از بند و بستهای قبیلگی است، تحمل نمی گردد و …
در اغلب موارد فوق، این مفاهیم، مفاهیمی بسیار عمومی و قابل تعبیر و تفسیر می باشند و عمدا در جهت تأمین خواسته های رژیم یا قدرت حاکم به نحوی تفسیر می شوند که بتوان با استاد به آن، هدف مورد نظر، یعنی گرفتن جان انسان ها را توجیه نمود. تجربه سه دهه گذشته نشان می دهد که به دلیل نبود یک سیستم قضائی مستقل و یک نظام دادخواهی منطبق بر استانداردهای بین المللی در ایران، اتهامات فوق بیشتر برچسب هائی برای توجیه صدور حکم اعدام می باشند. اما حتی در صورت درست بودنشان، این موضوع نمی تواند دلیلی بر صدور حکم اعدام و گرفتن جان انسان دیگری قلمداد گردد.
چرا اعدام می کنند؟ اهداف و انگیزه ها
در اساس از سوی رژیم های حاکم دلایل زیر در توجیه صدور حکم اعدام مطرح می شود:
- مجازات متخلف (به عنوان درس عبرتی برای دیگران)
- تأمین امنیت (برای جلوگیری از تکرار جرایم مشابه)
- اجرای عدالت (چشم در مقابل چشم)
فراتر از دلایل رسمی گفته شده اما، اهداف و انگیزه های مشخص دیگری در پشت صدور و اجرای حکم اعدام وجود دارد از جمله:
- حفظ نظام و سیستم حاکم با ایجاد ترس و رعب و وحشت در انسانهای دیگر و بازداشتن آنها از اقدامات
اعتراضی و تأمین نظم و کنترل اجتماعی مورد نظرِ خود از طریق تضمین موارد زیر:
- ترویج روحیه تسلیم طلبی و سازش و اطاعت و فرمانبرداری یا سکوت و بی عملی،
- وادار نمودن انسانهای دیگر به همکاری با قدرت حاکم،
- ترویج و تحکیم ایدئولوژی و دستگاه فکری و سیاسی قدرت حاکمه،
- ارضاء حس کینه و انتقام جوئی و خود خواهی های فردی، گروهی، مذهبی، قومی، نژادی و ایدئولوژیک.
با ابزار قرار دادن اعدام برای ایجاد ترس و وحشت عمومی، فرد یا گروه خاصی که قدرت سیاسی را تصاحب کرده است می تواند جامعه را در جهت اهداف و منافع خود سمت و سو دهد. نمونه آن: هیتلر، خمینی، لاجوردی، خامنه ای، لاریجانی، داعش و …
چگونه اعدام می کنند؟ روش های مختلف اجرای حکم اعدام
کشتن و نابود کردن انسان در طول تاریخ اَشکال گوناگون زجر آوری را شامل می گردد. مهمترین و عمومی ترین اَشکال شناخته شده ی اعدام در سطح جهان عبارتند از:
- دار زدن (حلق آویز کردن)
- خفه کردن
- زنده به گور کردن
- سنگسار
- سوزاندن در آتش
- شمع آجین کردن
- سر بریدن/ سر زدن
- گیوتین
- تیر باران
- صندلی الکتریکی
- اتاق گاز
- تزریق سم [۴]
بسیاری از روش های فوق در جمهوری اسلامی حاکم بر ایران بطور رسمی و در قالب روش هائی “مشروع و قانونی” اجرا می گردد. در عین حال در “قانون مجازات اسلامی” رژیم، می توان برخی از شیوه های کشتن را یافت که در نوع خود بی نظیر هستند:
ماده ۱۹۰ – حد محاربه و افساد فی الارض يكی از چهار چيز است:
۱ – قتل ۲ – آويختن به دار ۳ – اول قطع دست راست و سپس پاي چپ ۴ – نفی بلد.
ماده ۱۹۵ – مصلوب كردن مفسد و محارب بصورت زير انجام مي گردد:
الف – نحوه بستن موجب مرگ او نگردد.
ب – بيش از سه روز بر صليب نماند ولی اگر در اثنای سه روز بميرد می توان او را پائين آورد. [۵]
راستی چرا باید فرد به صلیب کشیده شده ای که دیگر جانی در بدن ندارد، سه روز هم بالای صلیب بماند؟ بخاطر رعب و وحشت دیگران؟ آیا چنین قوانینی نماد عریانی از وحشیگری نمی باشند؟
اعلامیه جهانی حقوق بشر از بزرگترین دستاوردهای بشریت است، این اعلامیه پس از آنکه در مقدمه خود بر “بازشناسی حرمت ذاتی آدمی و حقوق برابر و سلب ناپذیر تمامی اعضای خانواده ی بشری ” بر مخالفت و مقابله با “تحقیر حقوق انسان ها و انجام کارهای وحشیانه” اشاره می کند، بلافاصله در ماده ۱ اضافه می کند “تمام ابنای بشر آزاد زاده شده و در حرمت و حقوق با هم برابرند.” در ماده ۳ با تاکید بر حق حیات انسان تصریح می شود:” هر فردی سزاوار و محق به زندگی، آزادی و امنیت فردی است.” [۶]
اجرا یا لغو مجازات اعدام در کشورهای جهان؟
در سال ۱۸۹۹ تنها سه کشور کوستاریکا، سن مارینو و ونزوئلا بودند که انسانی را اعدام نمی کردند. در سال ۱۹۴۸، در زمان تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر، این تعداد به هشت و در سال ۱۹۷۸ به ۱۹ کشور افزایش پیدا کرده بود. از آنزمان هر سال بطور متوسط سه کشور به جمع کشورهائی می پیوندند که مجازات اعدام را یا لغو کرده اند یا اجرای آن را به تعلیق در آورده اند.
سازمان عفو بین المل در سال ۲۰۱۴ دسته بندی کشورهائی که در آنجا مجازات اعدام به اجرا گذاشته می شود یا نمی شود را اینگونه گزارش می کند:
- ۹۸ کشور جهان مجازات اعدام را کاملا در قوانین خود لغو کرده اند.
- ۷ کشور اعلام کرده اند که اعدام را تنها در موارد کاملا استثنائی به اجرا در خواهند آورد.
- ۳۵ کشور مجازات اعدام را از قانون خود حذف نکرده، اما اجرای آن را در عمل متوقف کرده اند.
- ۵۸ کشور همچنان مجازات اعدام را به اجرا در می آورند. [۷]
هیچ انسانی حق سلب حق حیات از انسان دیگر را ندارد. دولت ها و حکومت ها یا سازمان ها و گروه ها و اشخاصی که اعدام را به اجرا می گذارند مرتکب قتل و جنایت شده و به دلیل نقض حقوق بشر باید در این مورد پاسخگو باشند.
حنیف حیدرنژاد
نهم اکتبر ۲۰۱۴
به مناسبت ۱۰ اکتبر، روز جهانی مبارزه برای لغو حکم اعدام.
بخش هائی از این مطلب پیشتر در ۱۳ مهر ۱۳۸۶ منتشر شده بود.
…………………….
۱- گزارش اکتبر ۲۰۱۴ گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد حقوق بشر در جمهوری اسلامی
۲- نشست حسن روحانی با رسانه های بین المللی
۳- جواد لاریجانی: خجالت نمی کشیم حکم سنگسار را اجرا کنیم
۴- اعدام
۵- قانون مجازات اسلامی
۶- اعلامیه جهانی حقوق بشر
۷-
Zahlen und Fakten über die Todesstrafe