سه شنبه ۱۴ بهمن ۱۳۹۳-۲۰۱۵-۰۲-۰۳-IranSOS- خبر وقوع یک جنایت در دادگاهی در استان ایلام، نه از آن رو بهت آور بود که اعضای یک خانواده خود دست به اجرای حکمی زدند که گویی در دادگاه خانوادگی صادر کرده بودند، بلکه بیش از آن، محل وقوع جنایت بود که توجه‌ها را به خود جلب کرد. این جنایت در دادگاه تجدیدنظر استان ایلام رخ داد. جایی که خانواده شاکی بعد از تبرئه فرد متهم، او را با ضربات چاقو به قتل رساندند. در گزارش منتشر شده درباره این قتل آمده است که جنایت در راه‌پله‌های ورودی به داخل ساختمان دادگاه تجدیدنظر به وقوع پیوسته و خون روی پله‌ها جاری شده است.
طبق اعلام عمران علی‌محمدی، رئیس حفاظت اطلاعات دادگستری ایلام، پرونده مقتول به اتهام تجاوز ناموسی در دادگاه استان در حال رسیدگی بود و بعد از مراحل قانونی، با اعلام تبرئه او از تجاوز، خانواده شاکی رأی را نمی‌پذیرند و همان‌جا فرد تبرئه شده را با سلاح سرد به قتل می‌رسانند. چهار نفر که یکی از آن‌ها زن شاکی پرونده بوده، به مقتول هجوم می‌برند و پس از اینکه او را با ضربات ساطور زخمی می‌کنند، سرش را از تن جدا می‌کنند. همراه داشتن سلاح سرد و گرم، پیدا کردن امکان انجام جنایت در محل دادگاه و در حضور مأموران و ناتوانی پلیس و نهاد قضایی در کنترل حمله‌کنندگان و پیشگیری از وقوع جنایت، نکاتی هستند که در نگاه به این جنایت، جلب نظر می‌کنند.
عبدالکریم لاهیجی، حقوقدان و رئیس فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر نیز وقوع چنین جنایاتی را به ساختار معیوب قانون‌گذاری در ایران نسبت می‌دهد و می‌گوید: «در سال ۱۳۶۰ که لایحه قصاص منتشر شد ما در جمعیت حقوقدانان ایران جزوه‌ای را منتشر کردیم و عوامل مخرب و ایرادهای آن را گفتیم. همان زمان گفته شد که این لایجه مناسبات جامعه ایران را به سمت مناسبات قبیله‌ای می‌برد. در جوامعی که خون انسان در دست رقیب یا عضو گروه دیگر یا طایفه دیگر است، وقتی قصاص را طوری تعریف می‌کنند که بازماندگان می‌توانند در مورد سرانجام قاتل تصمیم بگیرند، یعنی دولت که مسئول سیاست جزایی است قتل را تبدیل به امری خصوصی بین خانواده مقتول و قاتل می‌کند. در این شرایط جان انسان به کالا تبدیل می‌شود و روابط سوداگرانه شکل می‌گیرد و اگر امکانات مالی قاتل زیاد باشد، می‌تواند از قانون فرار کند. بر این اساس کسانی که متهم به قتل‌اند اما از اقشار بی‌بضاعت جامعه هستند، نمی‌توانند خون‌بها را بپردازند و سر و کارشان با خانواده مقتول است.»ـ
عبدالکریم لاهیجی در ادامه می‌گوید: «وقتی به مردم تفهیم می‌شود که شما در مورد جان قاتل یا مجرم تصمیم می‌گیرید، وقتی ببینند دادگاه او را تبرئه کرده، خود را در این سودا، زیان‌دیده می‌بینند و خود دست به اجرای حکم می‌زنند. مقصر این شیوه قانونی است که بر روابط حاکم شده. با آنکه جامعه ایران از نظر سواد‌آموزی و سطح فرهنگ بسیار تغییر کرده اما در جامعه چنین وضعیتی نبود. اعمال مجازات در اختیار دولت بود و خانواده مقتول تنها می‌توانستند تقاضای خسارت کنند و تعیین میزان خسارت هم بر عهده دولت بود.»ـ
صحبت‌های عبدالکریم لاهیجی را از اینجا بشنوید:ـ
https://soundcloud.com/radiozamaneh/v3dgg6wdx4h3
لاهیجی درباره اینکه آیا قانون در این مناطق که متأثر از فرهنگ قومی و قبیله‌ای هستند رسمیت دارد یا نه می‌گوید: «بستگی به این دارد که روابط اجتماعی را چطور تنظیم کرده باشیم. باید از کودکی به بچه‌ها یاد داد که اگر جرمی اتفاق بیفتد، در درجه اول جامعه باید در مورد آن واکنش نشان دهد. چنین چیزی در جامعه‌ای که مفهومی به نام مهدورالدم در آن به رسمیت شناخته شده، بسیار دشوار است. اگر این فرهنگ به مردم تفهیم نشود که روابط اجتماعی باید قانونمند باشد، امکان مداخلات شخصی بیشتر می‌شود.»ـ
این حقوقدان می‌گوید که در تمام جوامع مدرن این کار در دست دولت و قوه قضایی است و این دادگاه است که باید تعیین مجازات کند.
لاهیجی معتقد است که این جریان باید به مرور تبدیل به فرهنگ شود و مردم به دولت و به روابط بین مردم و دولت و به وجود دادگستری مستقل بدون حب و بغض اعتماد کنند.
او می‌گوید: «اما اگر چنین نشد و شب و روز در جامعه خشونت اعمال و عادی تلقی شد، اقداماتی مثل اعدام‌های خیابانی صورت گرفت و روابط اجتماعی از سوی قانون‌گذار، روابطی خشن و بر مبنای خون‌خواهی تعریف شد، چنین اتفاقاتی شیوع می‌یابد و روابط اجتماعی خشن‌تر و سوداگرانه‌تر می‌شود و او که مصونیت و امکانات دارد، از هر مجازاتی بری می‌ماند.»ـ
پیوند به مطلب کامل رادیو زمانه:ـ
http://www.radiozamaneh.com/203281
——————————————-
League for the Defence of Human Rights in Iran (LDDHI) – FIDH member
جامعه دفاع از حقوق بشر در ایران (عضو فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر)ـ
فیس بوک http://www.facebook.com/lddhi.fidh
E-mail: lddhi(at)fidh.org یا lddhi.fidh(at)gmail.com
Twitter: @fidh_fa
Youtube: https://www.youtube.com/channel/UCLy2KJACyt0kXaOm53OXtEw
صفحه ایرانِ فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر
صفحه فارسی فدراسیون
FIDH’s Iran page: http://www.fidh.org/en/asia/iran/