چهارشنبه ۲۶ فروردین ۱۳۹۴-۲۰۱۵-۰۴-۱۵-IranSOS- ترایال (TRIAL)، مرکز اروپایی حقوق اساسی و حقوق بشر (ECCHR) و فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر (FIDH) اولین بررسی سالانه خود در باره پرونده های اصلی صلاحیت قضایی جهانی را منتشر کرده اند. «راه عدالت را باز کنید» تمام پرونده هایی را که در سال ۲۰۱۴ تحول مهمی در آنها رخ داده مورد بررسی قرار داده است. در مجموع ۳۷ پرونده مورد مطالعه قرار گرفته اند تا درک بهتری از امکانات این اصل، که کم مورد بهره برداری قرار می گیرد، برای مبارزه با معافیت از مجازات به دست آید.
مرتکبان جنایت های بین المللی در اغلب موارد با فرار به کشورهای دیگر از عدالت می گریزند. اما، اصلی حقوقی وجود دارد که با آن می توان به روش موثرتری با این شکل از معافیت از مجازات مبارزه کرد: صلاحیت قضایی جهانی (universal jurisdiction). این اصل دولت ها را قادر می سازد ـ در شرایط معینی ـ متهمان به جنایت های بین المللی را مورد پیگرد و محاکمه قرار دهند، صرفنظر از این که این جنایت ها در کجا رخ داده اند یا مرتکبان و قربانیان آنها از چه ملیتی برخوردارند.
صلاحیت قضایی جهانی وسیله ای محوری در فعالیت های ترایال، مرکز اروپایی حقوق اساسی و حقوق بشر و فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر در مبارزه شان با معافیت از مجازات است. در واقع، این سه سازمان غیردولتی برای گزارش دهی در باره متهمان جنایت های بین المللی به مسؤولان کشوری یا خارجی به منظور در پیش گرفتن اقدام علیه این متهمان، به این اصل اتکا می کنند. این سه سازمان غیردولتی امروز پژوهشی را با عنوان «بررسی سالانه صلاحیت قضایی جهانی ۲۰۱۴: راه عدالت را باز کنید» (*) منتشر کرده اند.
«راه عدالت را باز کنید» که اولین بررسی در نوع خود است، پرونده های صلاحیت قضایی جهانی را در سراسر جهان که در سال ۲۰۱۴ تحولات مهمی در آنها رخ داده بر می شمرد. دیکتاتوری فرانکو در اسپانیا، اولین جنگ داخلی لیبریا در دوره ریاست جمهوری چارلز تیلور، نسل کشی ۱۹۹۴ در رواندا و جنایت های ارتکابی در سوریه از سال ۲۰۱۱ به بعد در میان ۳۷ پرونده ای هستند که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته اند. این رسیدگی های قانونی استفاده رو به فزونی از این اصل را برای مبارزه با معافیت از مجازات به نمایش می گذارند. این پژوهش پرونده هایی در ۱۲ کشور ـ از جمله آلمان، بریتانیا، سنگال و نروژ ـ را مورد تحلیل قرار می دهد که در آنها به لطف صلاحیت قضایی جهانی، در سال ۲۰۱۴ تحقیقات کیفری علیه متهمان مهمترین جنایت های بین المللی آغاز شده، علیه آنها اعلام جرم شده یا آنها محاکمه شده اند.
از سال ۱۹۹۸ و پرونده پینوشه به بعد، که از اولین مواردی بود که صلاحیت قضایی جهانی به کار گرفته شد، راهی طولانی را پیموده ایم. با وجود این، و گرچه در سال گذشته پیشرفت های مهمی در پرونده های صلاحیت قضایی جهانی به دست آمده، هنوز چندین مانع اساسی بر سر راه استفاده از آن وجود دارد. «راه عدالت را باز کنید» به ارزیابی موفقیت ها و پیشرفت های پیش رو می پردازد.
این پژوهش که مرجعی استوار بر حقوق بین المللی است وکلای دادگستری، نمایندگان رسانه ها، سازمان های غیردولتی و مدافعان حقوق بشری را مد نظر دارد که مایل هستند از صلاحیت قضایی جهانی و نحوه کارکرد آن درک بهتری داشته باشند. ترایال، مرکز اروپایی حقوق اساسی و حقوق بشر و فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر امیدوار هستند که این نشریه راه را برای اقدام علیه مرتکبان جنایت های مهم، کمک به مبارزه با معافیت از مجازات و درک بهتر از پیگردهای مبتنی بر صلاحیت قضایی جهانی بگشاید.
* یو آر ال متن کاملِ پژوهش: https://www.fidh.org/IMG/pdf/trial-ecchr-fidh_uj_annual_review_2014.pdf