حنیف حیدرنژاد – پیشتر در مطلبی که در تاریخ ۰۷ آوریل ۲۰۱۳ از نگارنده منتشر شده بود اهمیت قرارداد دوبلین ۲ و تاثیر آن بر روند رسیدگی به مرحله پناهندگی توضیح داده شوده بود. در تاریخ ۱۹ جولای ۲۰۱۳ متن جدیدی با برخی تغییرات و اضافات جایگزین قرارداد دوبلین ۲ گردید که از اول ژانویه ۲۰۱۴ لازم الجرا می باشد که به قرارداد دوبلین۳ معروف است. نوشته حاضر نسخه به روز شده همان مطلب پیشین است که به بویژه در بخش دوم و سوم با موارد تازه ای همراه شده است. دسته بندی و فهرست بندی جدید مطالب کمک می کند تا نظر به پیچیده بودن موضوع، درک آن ساده تر گردد.
کار عملی با ایرانیان پناه جو در آلمان نشان می دهد که درصد قابل توجهی از این پناه جویان از ایران اقدام به تهیه ویزا از یکی از کشور های عضو قرارداد شنگین کرده و پس از رسیدن به اتحادیه اروپا، در یکی دیگر از کشور های عضو (مثلا آلمان) درخواست پناهندگی می دهند. هدف اکثریت آنها شروع یک زندگی جدید در امنیت و آرامش در کنار افراد خانواده شان در کشور جدید می باشد. بسیاری از آنان اما اصلا اطلاع ندارند که اگر ویزای کشور دیگری را داشته باشند آلمان به درخواست پناهندگی آنها رسیدگی نکرده و به کشوری که برای آنها ویزا صادر کرده بوده برگشت داده خواهند شد. این مشکل از اواخر سال ۲۰۱۲ شروع و در تمام طول سال ۲۰۱۳ نیز به نحو قابل توجه ای ادامه داشته است.
برخی از این پناه جویان اطلاعات غلط یا ناقص دارند و بر آن اساس فکر می کنند آلمان باید به درخواست آنها رسیدگی کند (مثلا می گویند: درست است که ویزای ایتالیا را دارم اما من که در ایتالیا نبودم). این بی اطلاعی یا اطلاعات غلط باعث می شود تا بسیاری از این پناه جویان در همان شروع ورود به آلمان با سردرگمی و یا حتی ترس مواجه شوند. در کنار آن باید فشار های روحی ناشی از جدائی از خانواده و ترس از بازگشت به کشور دیگر یا فشارهای مالی برای پرداخت هزینه وکیل و رفت و آمد از شهری به شهر دیگر را نیز اضافه کرد.
بسیاری از این پناه جویان برای نخستین بار نام “قرارداد دوبلین” یا دوبلین ۲ و دوبلین ۳ را می شنوند. از آن هیچ شناخت و تصوری نداشته یا اطلاعات اولیه آنها از منابعی غیر تخصیی و ناقاقص می باشد. نمی دانند باید چکار کنند و پیوسته این سوال را مطرح می کنند که: “خوب! باید چکار کنم. شانسی هست که در آلمان بمانم. چطور می توانم اینجا و نزد خانواده ام بمانم و…”.
نوشته حاضر تلاش دارد تا اطلاعات پایه ای و اولیه را در اختیار پناه جویانی که با چنین مشکلی مواجه هستند قرار دهد. این اطلاعات نمی تواند جایگزین مشاوره با وکیل یا یک مرکز مشاوره باشد و تنها تکمیل کننده آن است. به دلیل پیچیده بودن قوانین مرتبط با پناهندگی در اتحادیه اروپا، هر وکیل یا مرکز مشاوره ای نیز نمی تواند در این زمینه کمک کند. معمولا رسیدگی به موارد دوبلین۳ بسیار زمان برده و هزینه بالاتری را هم با خود ایحاد می کند.
امید آنکه این اطلاعات فشار روحی یا مالی و سردرگمی ناشی از مواجه با این موضوع را کاهش داده و راه حل هائی که در این زمینه وجود دارند را به روشنی منتقل کند.