شنبه ۲۰ آذر ۱۳۹۴-۲۰۱۵-۱۲-۱۱-IranSOS- شصت و هفت سال پس از اعلامیه حقوق بشر؛ آیا مفهوم حقوق بشر جهانی شده؟
۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ اعلامیه جهانی حقوق بشر تصویب شد. هیچ کشوری در دنیا نیست که این اعلامیه را نپذیرفته باشد اما آیا این به معنای پذیرش و اجرای اصول مندرج در این اعلامیه است؟ جمهوری اسلامی ایران یکی از کشورهای ناقض حقوق بشر است و این مسئله بارها در اعلامیه‌ها و بیانیه‌های سازمان‌های بین‌المللی علنی شده است. تعداد بالای اعدام‌ها، اجرای مجازات‌هایی خلاف شأن و منزلت انسانی مثل شلاق و قطع دست و پا، نقض سیستماتیک حقوق زنان و اقلیت‌های دینی و قومی و جنسیتی تنها نمونه‌هایی از نقض اصولی است که ۶۷ سال است دنیا بر سر آن توافق کرده.
جمهوری اسلامی یک نهاد با نام “حقوق بشر” در سیستم حکومتی خود تعریف کرده است: ستاد حقوق بشر قوه قضائیه. گذشته از آن موارد نقض حقوق بشر از سوی مقامات جمهوری اسلامی نه به عنوان نقض حقوق بشر بلکه با عنوان قوانین داخلی ایران و یا شرع و عرف تعریف می‌شود. لااقل از تریبون‌های رسمی و حکومتی مخالفت آشکاری با مفهوم حقوق بشر دیده نمی‌شود و تنها پسوند “اسلامی” به آن اضافه می‌شود.
دکتر عبدالکریم لاهیجی این را نوعی “تقلب” دانسته و می‌گوید: «در حقوق یک مفهومی است به نام تقلب نسبت به قانون یعنی به جای اینکه یک قانونی را رد بکنند آن را پذیرفته و تصویب می‌کنند و بعد راه‌های تقلب نسبت به آن را یا در یک قانون دیگر و یا در عمل فراهم می‌کنند.»
این حقوقدان “حق تحفظ” را نوعی از همین “تقلب نسبت به قانون” می‌داند. “حق تحفظ” حقی است که برخی کشورها و از جمله ایران و کشورهای اسلامی برای خود قائلند و بر اساس آن معاهدات بین‌المللی را تا جایی که مغایر با قوانین داخلی و نیز عرف آنها نباشد رعایت می‌کنند. این در حالی است که بر اساس قوانین بین‌المللی این گونه معاهدات باید بر تمامی قوانین داخلی ارجح باشد و اگر هم در مواردی با قوانین داخلی یک کشور متناقض بود، این معاهدات بین‌المللی است که باید اجرا و رعایت شود.
به همین دلیل است که لاهیجی این اقدام را نوعی تقلب می‌داند. اما با این همه آیا پذیرفتن این مفاهیم و رودر رو نشدن مستقیم با آنها یک قدم به جلو نیست؟
عبدالکریم لاهیجی می‌گوید: «در حوزه سیاست بین‌المللی بله، چون روابط بین‌الملل بهتر است بر تفاهم استوار باشد تا درگیری و رودرویی و جنگ ولی از طرفی روابط بین‌الملل باید از یک شفافیت و نیز نتایج عملی مثبت هم برخوردار باشد والا اگر قرار باشد هر دولت یا حکومتی تجاوز نسبت به حقوق شهروندان خودش را با اینگونه راه‌های فرار مشروعیت ببخشد در نتیجه این عملکردها هیچ تفاوتی به وجود نخواهد آمد.»
این گونه نگاه به مفهوم حقوق بشر اما همیشه هم بدون نتیجه نیست. سه‌شنبه ۱۷ آذر هفتاد نماینده مجلس شورای اسلامی ایران طرحی را به هیأت رئیسه مجلس ارائه کردند که بر اساس آن مجازات حبس ابد جایگزین اعدام برای قاچاقچیان مواد مخدر می‌شود. این آیا قدمی به جلو نیست؟
آقای لاهیجی می‌گوید: «بعد از آخرین رسیدگی دوره‌ای به وضعیت حقوق بشر در شورای حقوق بشر ژنو در فروردین‌ماه گذشته بعد از اینکه بیشتر از صد توصیه به دولت جمهوری اسلامی شد، رئیس هیأت نمایندگی جمهوری اسلامی، محمد جواد لاریجانی در یک کنفرانس خبری اعلام کرد که ممکن است ایران طی ماه‌های آینده در ارتباط با قاچاقچیان مواد مخدر مجازات جایگزین برای اعدام پیدا کند. بنابراین ارائه این طرح آن هم از طرف نمایندگان مجلس هرچند هنوز به صورت قانونی درنیامده اما باعث خوشحالی ماست که یک تعدادی از نمایندگان مجلس به این نتیجه رسیده‌اند که راه مبارزه با مواد مخدر اعدام نیست.»
گفت‌وگوی دویچه وله با عبدالکریم لاهیجی، رئیس فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر را در اینجا بشنوید:ـ
https://youtu.be/p7BX8sPy3AA
برای شنیدن گفتگوهای پیشین با رسانه‌های مختلف درباره موضوع‌های حقوق بشر به اینجا بروید:ـ
https://www.youtube.com/c/LDDHIFIDH
——————————————-
League for the Defence of Human Rights in Iran (LDDHI) – FIDH member
جامعه دفاع از حقوق بشر در ایران (عضو فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر)ـ
فیس بوک http://www.facebook.com/lddhi.fidh
E-mail: lddhi(at)fidh.org یا lddhi.fidh(at)gmail.com
Twitter: @fidh_fa
Youtube: https://www.youtube.com/c/LDDHIFIDH
صفحه ایرانِ فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر
صفحه فارسی فدراسیون
FIDH’s Iran page: http://www.fidh.org/en/asia/iran