یکشنبه ۰۳ دی ۱۳۹۶-۲۰۱۷-۱۲-۲۴-IranSOS- مدیر گروه آب و هواشناسی و استاد اقلیم‌شناسی دانشگاه تبریز گفت که بیش از ۹۰ درصد دریاچه‌ی ارومیه خشک شده است. «بهروز ساری صراف» در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این مطلب اظهار کرد: “طبق آمار منتشر شده در سایت شرکت آب منطقه‌ای استان در ۲۴ آذر ماه، حجم آب موجود در دریاچه برابر با یک میلیارد و ۶۶ میلیون متر مکعب بوده و این در حالی است که طبق میانگین دراز مدت ۳۰ ساله، میزان آب موجود در دریاچه باید برابر با ۱۶ میلیارد متر مکعب باشد!” وی افزود: “اعداد را بیش از حد برجسته نکنیم. دریاچه ارومیه از فرم دریاچه خارج و تبدیل به بستر نمکی یا پلایا شده است. همه تلاش‌ها نیز برای جلوگیری از خیزش نمک است. ثابت نگه داشتن تراز دریاچه آن هم زیر حد نرمال افتخار بزرگی نیست”.
مدیر گروه آب و هواشناسی و استاد اقلیم‌شناسی دانشگاه تبریز با بیان این‌که ۱۵ سال پیش برخی هشدار محققان و دانشگاهیان مبنی بر خشکی دریاچه‌ی ارومیه را سیاه‌نمایی خواندند، اظهار کرد: “بی‌توجهی به هشدارها، نبود منشور محیط‌زیست، جای خالی کرسی‌های آزاداندیشی در مسائل زیست محیطی، نبود حمایت ملی از محیط زیست و اجرایی نشدن قوانین و حمایت از برخی کارخانجات آلاینده به بهانه‌ی حمایت از تولید و اشتغال نتیجه‌ای جز تخریب محیط زیست ندارد”.
قانون‌گذاران و مسئولان ما بحران خشکی دریاچه‌ی ارومیه را جدی نگرفته‌اند
عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز در ادامه گفت: “بی‌توجهی مسئولان ذی‌ربط نسبت به بحران خشکی دریاچه‌ی ارومیه و نبود قوانین مصوب برای کشاورزان و مردم، باعث شده است تا مردم خشکی دریاچه را یک بازی خبری تلقی کنند”.
وی ادامه داد: “مسئولان به مردم نیاز دارند، از این‌رو می‌کوشند مردم را ناراحت نکنند. هیچ هشدار جدی و قانون تصویب شده‌ای در این‌باره وجود ندارد. علاقه‌ی مردم ما هم در شعار خلاصه شده و هیچ تغییر مثبت و موثری در مصرف آب و الگوی کشت توسط مردم و مسئولان دیده نمی‌شود!”
منابعآبی ما قانونی به هدر می‌روند
وی با اشاره به برخی سیاست‌گذاری‌های نادرست حوزه‌ی کشاورزی در برنامه‌ی ششم توسعه تصریح کرد: “تولید سالانه‌ی یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن چغندر و تبدیل ۵۰۰ هزار هکتار از اراضی شیب‌دار به باغ از جمله سیاست‌های مدون در برنامه‌ی توسعه‌ی ششم است که بدون توجه به میزان آب مورد نیاز به احداث باغ و کشت چغندر تدوین شده و با توجه به این‌که اراضی موجود در حاشیه‌ی دریاچه‌ی ارومیه یکی از کانون‌های اصلی کشت چغندر با نیاز آبی فراوان است، اجرای این طرح، بحران خشکی را تشدید خواهد کرد. منابع آبی ما قانونی به هدر می‌روند”.
ساری صراف افزود: “تا زمانی که بحران دریاچه‌ی ارومیه و کم‌آبی از سوی مسئولان جدی گرفته نشود، نمی‌توان از مردم انتظار داشت. با وجود چنین طرح‌هایی در برنامه‌ی ششم توسعه مردم نیز بحران آب را جدی نمی‌گیرند و اگر محصولاتی با نیاز آبی زیاد کشت کنند، کار غیرقانونی انجام نداده‌اند، چون مجوز آن در برنامه‌ی توسعه‌ی کشور و از سوی مسئولان صادر شده است. مردم زمانی خود را موظف به اجرای قوانین می‌دانند که مسئولان را جدی و صادق ببیند”.
وی با اشاره به نادیده گرفته شدن منابع انرژی، توصیه به استفاده از کودهای شیمیایی و تشویق به سدسازی در برنامه‌ی ششم توسعه گفت: “با وجود منابع آبی محدود و بحران خشکی دریاچه، نمایندگان هم وعده‌ی سدسازی به مردم می‌دهند. مردم این مغایرت در بیانات و قوانین مصوب را به وجود اهداف پنهان و سیاسی تعبیر می‌کنند”.
وی ادامه داد: “تکنوکرات‌ها و بازرگانان ما باید چاره‌ای بیندیشند و به جای وارد کردن کالای درجه سه‌ی چینی، تکنولوژی‌های روز برای کاهش آلودگی هوا را وارد کنند. امروزه در سطح دنیا از فیلترهای تصفیه‌کننده هوا و دستگاه‌های دودخور استفاده می‌کنند که ضمن پاکسازی هوا کربن اتمسفر را به الماس مصنوعی تبدیل می‌کند”.
ساری صراف در ادامه با تائید وجود رابطه‌ی معنی‌دار میان آلودگی هوای شهرهای همجوار و خشکی دریاچه ارومیه ادامه داد: “طبق مطالعات و مستندات علمی، بحران ریزگردها و خیزش نمکی علاوه‌بر استان‌ها، کشورهای همجوار را نیز تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. ریزگردها با ورود به لایه‌های فوقانی جو از طریق کانال هوایی تروپوسفر به استان‌های مجاور و حتی کشورهای همجوار و مناطق دور دست نیز منتقل شده و می‌تواند تبدیل به یک بحران بین‌المللی شود”.
ناباروری ابرها ناشی از وجود گازمتان موجود در دریاچه ثابت نشده است
استاد اقلیم‌شناسی دانشگاه تبریز در پاسخ به درستی تئوری ناباروری ابرها ناشی از گاز متان موجود گفت: “گازهای گلخانه‌ای سبب گرمایش زمین و کاهش بارندگی می‌شوند و گاز متان نیز یکی از گازهای گلخانه‌ای است که تراکم ابرها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این گاز که به گاز مرداب و باتلاق نیز معروف است در میان بقایای گیاهان نیز وجود دارد”.
وی افزود: “۵۲۰۰ کیلومتر از حاشیه‌ی دریاچه‌ی ارومیه در گذشته جزو پهنه‌ی آبی دریاچه بود که امروزه پهنه‌ای خشک و نمکی، جای پهنه آبی را گرفته است و باتلاق، مرداب و بقایای گیاهی در این منطقه دیده نمی‌شود که بتواند ساطع شدن گاز متان در سطح کلان منطقه را ثابت کند”.
وی تصریح کرد: “بحران خشکی دریاچه به اندازه‌ی کافی مردم را نگران کرده و بهتر است تا ثابت نشدن و تحقق اندازه‌گیری میزان متان و تأثیر آن بر باروری ابرها، تنش ایجاد نشود”.
استاد دانشگاه تبریز در ادامه با تأکید بر نقش عوامل انسانی در خشکی دریاچه‌ی ارومیه و لزوم مداخله‌ی زودهنگام گفت: “با در نظر گرفتن دخالت نامناسب بشر در طبیعت، هیچ بلا و خطری دور از انتظار نیست. در همه بحران‌های زیست محیطی به اقدامات اورژانسی نیاز است. برای احیای دریاچه‌ای مثل دریاچه‌ی ارومیه در دنیا حدود ۲۵ سال زمان لازم است. امیدواریم حداقل نوادگان و نسل‌های آینده‌ی ما یک قرن دیگر احیای دریاچه را ببینند!”
وی با اشاره به نقش خشکی دریاچه در گرم شدن هوا اظهار کرد: “پهنه‌ی آبی دریاچه در گذشته نقش موثری در تعدیل هوای شهرهای حاشیه دریاچه داشت. اما امروزه با توجه به وجود پهنه خشکی در سطح وسیع و خاصیت خشکی‌ها شاهد گرم شدن هوا حتی در فصول سرد سال هستیم”.
ساری صراف علاوه‌بر نقش گرمایش جهانی و تغییر اقلیم، نقش عوامل انسانی اعم از فرهنگ و عملکرد مردم و مدیران، نبود مقررات و قوانین جدی زیست محیطی و فقدان معیشت جایگزین، الگوی کشت نامناسب و آبیاری اراضی زراعی با شیوه غرقابی و همچنین برنامه های ناکارآمد در زمینه آب و خاک را از علل خشکی ارومیه برشمرد.